Kayseri, Melikgazi Mustafa Eminoğlu Anadolu Lisesi’nde 12'nci sınıf öğrencisi Nisa İrem Kılıçkıran, 1 yıl önce kalp krizi geçiren annesinin yaşadığı zor sürecin ardından sınıf arkadaşı Melike Naz Şahan ve fizik öğretmeni Ferhat Çekim ile birlikte stent geliştirmeye karar verdi.
Kılıçkıran ve Şahan, geliştirdikleri proje ile TÜBİTAK Lise Öğrencileri Araştırma Projeleri Yarışması'na katılıp bölge 1’incisi seçilerek mayıs ayında finallerde yarışmaya hak kazandı. Öğrenciler tarafından geliştirilen nanoparçacıklı stent, ameliyattan bir süre sonra kendiliğinden eriyebilmesinin yanı sıra piyasadaki diğer stentlerden yaklaşık 20 kat düşük maliyetli olma özelliği taşıyor.
KİŞİYE ÖZEL ÜRETİM
Projeden bahseden Nisa İrem Kılıçkıran, "Bir yıl önce bir proje geliştirme kararı aldık. Bu projeye başlamaktaki amacımız annemin kalp rahatsızlığı yaşamasıydı. Kalp rahatsızlığı sonucunda stent takıldı. Stent takıldıktan sonra pıhtı atma gibi durumlar yaşandı. Bu durumlardan yola çıkarak bir TÜBİTAK projesi yapma kararı aldık. Projemizde, biyobozunur olmasına önem verdik. Bunun için de 'polikaprolakton' dediğimiz biyobozunur bir malzeme tercih ettik. Stentimizi geliştirirken biyoyazıcılardan destek aldık. Bu şekilde de kişiye özel üretim sağlandı. Stentimizi bir sene gibi bir sürede geliştirdik. Stentimizin yanı sıra stent takibinin yapılabileceği bir web tabanlı sistem geliştirdik. Bu sistem sayesinde stentin takibi hasta ve doktor arasındaki iletişim sağlanabilmekte" diye konuştu.
"MR VE BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ DE GÖRÜNTÜLENEBİLİR HALE GETİRDİK"
Hazırladıkları projeyle TÜBİTAK yarışmasına katıldıklarını ve Türkiye finaline katılmaya hak kazandıklarını söyleyen Melike Naz Şahan ise "Bizim projemiz sağlık alanında yenilikle kalmayıp aynı zamanda toplumsal alanda da büyük bir fayda sağlamayı, büyük bir yenilik getirmeyi amaçlıyor. Bizim aslında bu projeye başlama sebebimiz, yakın arkadaşımın annesinin kalp krizi geçirmesiydi. Bunun için ne yapabiliriz diye düşündük ve stentler üzerinde yoğunlaştık. Stentlerde de biyobozunur stent türünü tercih ettik, çünkü en uygulanabilir olanı oydu. Ürettiğimiz biyobozunur stent sayesinde de günümüzde kullanılan biyobozunur stentlerin aksine nanoparçacık entegrasyonu MR (Manyetik rezonans görüntüleme) ve bilgisayarlı tomografi de görüntülenebilir hale getirdik. Bu da bizim için çok büyük bir fayda sağladı" ifadelerini kullandı.
"HERKESİN KULLANABİLMESİNİ SAĞLAMAYI HEDEFLİYORUZ"
Stentin dayanıklılığı ve maliyeti hakkında bilgi veren Şahan, "Geliştirdiğimiz yeni bir tasarım sayesinde de stentimizin dayanıklılığını büyük oranda artırdık. Hem de bizim en büyük farkımız, maliyet farkı. Bizim ürettiğimiz stent, x birimse günümüzde kullanılan ve dışarıdan ithal olarak aldığımız metal stentler 22x birim kadar. Yani yaklaşık 20-22 kat kadar bir fark vardı. Bizim ürettiğimiz stent sayesinde maliyet olarak minimuma indik. Bu sayede herkesin bu stenti kullanabilmesini sağlamayı hedefliyoruz. Ben bu projeyi gençlere bir çağrı olarak görüyorum. Merak edin, araştırın. Önünüze herhangi bir engel çıkmasına izin vermeyin ve bilimi büyütmeyi hedefleyin. Bilim gençlerle büyür. Yeter ki desteklenelim" dedi.
"İKİNCİ AMELİYATA GEREK KALMADAN HASTAMIZ ŞİFA BULMAKTA"
Fizik öğretmeni Ferhat Çekim de "Öğrencilerimiz, 1 yıl önce bana gelerek, Nisa arkadaşımızın annesinin rahatsızlanması sonucu bir fikir ortaya attı. Öğrencimizin annesinin kalp tıkanıklığı, damar tıkanıklığının olması ve bu konuda neler yapabileceğimizi ve bu sürecin çok zor şartlarda atlattıklarını bildiğimden dolayı öğrencilerle beraber, 'Biz neler yapabiliriz?' diye düşündük. Dar bütçelerle çalışmalarımızı yürütüyoruz. Fakat Erciyes Üniversitesi ERNAM (Nanoteknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi) laboratuvarından da çok büyük destekler aldık. Kullanılan metal stentler damar tıkanıklığı açıyor fakat tekrar ikinci bir ameliyat sonucu bu tıkanıklıklar giderildikten sonra ameliyatta beraber bu stentler çıkarılıyor. Bizler ise biyobozunur nanopartiküllü bir stent çalışması üzerine yoğunlaştık. Damarı açtıktan belli bir süre sonra kendi bünyesinde damarın içerisinde eriyip kendi kendine hem tedavi etmekte hem de tekrar ikinci bir ameliyata gerek kalmadan hastamız şifa bulmakta" diye konuştu.
